Ньурбачааҥҥа Сүлэттэн, Мэҥэдьэктэн, Маалыкайтан, Чаппандаттан, II Бороҕонтон, Хорулаттан кэлэн олохсуйбуттара. Ньурбачаан кырдала хатыҥ чараҥ ойуур этэ. Ол ойууртан биир да маһы, хатыҥы тэтиҥи ордорбокко алдьатан Тоҥус күөлүгэр диэри килэччи көстөр дэриэбинэ.

Сорохторо Ньимискэннээх 4 группалаах 1 концентрдаах уонна Ньимискэннээх начальнай оскуолатыгар үөрэммиттэрэ. Ньурбачаан 7 кылаастаах оскуолатын маҥнайгы директора Иван Спиридонович Иванов 1-3 кылаастарга Ньимискэннээх оскуолатыгар үөрэммит. 1935-1936 үөрэх дьылыгар Ньимискэннээх оскуолата сабыллыбыта, дьиэтин Ньурбаҕа көһөрөн киллэрэн интернат гыммыттара. Онон И. С. Иванов 4 кылааска Ньурбаҕа үөрэммитэ. Убайа Ф. С. Иванов Марха с/с орто оскуолатыгар учуутал буолан киниэхэ олорон 5-7 кылаастарын бүтэрбитэ. Онтон Ньурба орто оскуолатын 1941 с. бүтэрбитэ.

Ньурбачааҥҥа 1932-1933 үөрэх дьылыгар оскуола тутуллан Ньимискэннээххэ үөрэммит оҕолор 3 кылаас Ньурбачааҥҥа көһөн кэлэн үөрэммиттэрэ. Онон Ньурбачааҥҥа начальнай оскуола (1-4 группа) 1932 с. аһыллыбыта (Саха ССР ВГА, ф.57 оп.10, д.839). Ол эрээри Ньурбачаан начальнай оскуолатын туһунан архыып докумуонугар "Сюлинская начальная школа" диэн баар (Саха ССР ВГА, ф.57 оп.10, д.847). Онон Сүлэлиин холбоһон биир нэһилиэк буоланнар итинник ааттаммыт буолуон сөп. Сүлэ оскуолата Ньурбачаан 7 кылаастаах оскуолатын филиала этэ. Сүлэ оҕолоро Ньурбачааҥҥа интернакка олорон үөрэммиттэрэ. Ньурбачаан оскуолатын бүтэрбиттэр Ньурба №1 оскуолатыгар киирэн үөрэнэллэрэ. Сорохтор Бүлүүтээҕи Н. Г. Чернышевскай аатынан педучилищеҕа үөрэммиттэрэ. Ньурба оскуолатын оскуолатын бастакы выпускниктара Ньурба оройуонун 7 кылаастаах с/с орто оскуолатын бүтэрбит оҕолор үгүстэрэ интернакка олорон үөрэммиттэрэ. 1935-1936 үөрэх дьылыгар Ньимискэннээх оскуолатын дьиэтин Ньурба оскуолатыгар көһөрөн киллэрэн интернат оҥороннор тыһыынчанан ааҕыллар оҕолор үөрэнэн, иитиллэн тахсыбыттара, үрдүк үөрэхтээх араас идэлээх специалистар, ученайдар буолбуттара. Ол гынан баран, архыып даннайынан Ньимискэннээх оскуолата 1939-1940 үөрэх дьылыгар үлэлээбит курдук көстөр. 1939-1940 с.с. Районо отчуотугар куруьуоктар үлэлэрин туһунан суруллубут: Ньимискэннээх начальнай оскуолата: нуучча тылын куруһуогар - 20 оҕо, саҥа алфавит куруһуогар - 20 оҕо, ырыа куруһуогар - 29, барыта 73 оҕо.(Саха ССР ЦГА ф57, оп.3, д.183) Оттон бу дьыалаҕа Ньурбачаан, биитэр Сюлинскай оскуола суохтар. Онон бу отчетка Ньурбачаан оскуолата суруллубут.

1943-1944 үөрэх сылын түмүктээн баран Ньимискэннээх начальнай оскуолата сабыллыбыта. Дьиэтэ Ньурбаҕа көһөруллэн интернат буолбута.

Ньимискэннээх оскуолатын учууталларынан араас кэмнэргэ киэҥ билиилээх, дьонно сэргэҕэ биллибит талааннаах педагогтар үлэлээбиттэрэ: П. Л. Кугаевскай, Н. И. Нюрбинцев, И. И. Барашков, А. Л. Кугаевская, Н. С. Габышев, Н. С. Попов, А. Н. Малыгин, А. Морозов, Т. Е. Очуров, П. Е. Очуров, П. Ф. Беловолосов, П. С. Малыгина, А. А. Бельчусов, А. П. Иванова, Н. П. Григорьев, С. С. Ноговицын, Т. П. Филиппов, К. И. Иванов, Г. А. Сергеев, Г. И. Рожин, В. В. Можуков. Кинилэр үөрэппит оҕолоруттан республикаҕа, оройуоҥҥа биллэр үтүө үлэһиттэр тахсыбыттара.

Петр, Лука Беловолосовтар, М. Ф. Максимов, И. С. Иванов уо. д. а. ийэ дойдуларын фашисткай халабырдьыттартан босхолоспуттара. В. А. Семенов, А. А. Иванова - наука кандидаттара, М. С. Иванов-Багдарыын Сүлэ, А. П. Иванова - "Үтүөлээх учуутал" аатын ылбыттара, С. Н. Иннокентьев, Г. Р. Дмитриев уо. д. а. - суут үлэһиттэрэ, С. А. Бордонскай, Д. М. Павлов, С. С. Сюльскай, С. М. Федоров, В. Д. Литвинов, В. М. Шадрин, А. Н. Иннокентьев, А. Н. Тимофеева, уо. д. а. - биллэр-көстөр салайар үлэһиттэр буолбуттара, И. А. Дмитриев - театр үлэһитэ.

1944-1945 сыллартан оскуолалар II Бордоҥҥо быстах аһылла сылдьыбыттара.

1949-1950 с.с. Ньурбачаан дэриэбинэтигэр эргэ дьиэлэри хомуйан тутуллубут оскуолаҕа начальнай оскуола аһыллыбыта. Сэбиэдиссэйинэн П. Ф. Федоров, учууталынан А. П. Иванова үлэлээбиттэрэ.

1954 сыллаахха бэһис кылаас аһыллыбыта, онтон бэттэх 7 кылаастаах оскуола буолбута. Бастакы выпускниктар 1957 сылга 7-с кылааьы бүтэрбиттэрэ.

1955 сылтан саҥа оскуола дьиэтэ общественность күүһүнэн 3 сыл тутуллубута.

1957-1958 сыллартан үөрэх саҥа тутуллубут дьиэҕэ саҕаламмыта.

1962 сылтан 8 кылаастаах оскуола буолбута. Бастакылар 1963 сылга бүтэрбиттэрэ.

Оскуола 1976 сыллаахха уокка былдьаммыта. Бу оскуолаҕа 18 выпуск, 319 оҕо ситэтэ суох орто үөрэҕи бүтэрбитэ.

Араас кэмнэргэ үөрэнээччилэргэ дириҥ билиини биэрбит, оҕо-аймах, төрөпүттэр, нэһилиэнньэ дириҥ ытыктабылын ылбыт учууталлар, иитээччилэр үлэлээн ааспыттара. Олортон билигин истиҥ тылларынан ааттаталыахха сөп: Э. И. Шадрины, Р. П. Кондратьевы, Н. С. Егоровы, Н. И. Тихоновы, А. Е. Лотованы, П. Ф. Яковлевы, З. И. Пахомованы, Т. С. Тимофеевы, Р. С. Бушкованы, Р. Н. Угапьеваны, Р. П. Кириллинаны, К. А. Егорованы, И. И. Яковлеваны, М. Н. Гаврильеваны, Е. Н. Масленникованы, Н. Я. Алексеевы, Н. А. Мярикянованы, С. М. Тихонованы, Н. С. Прокопьевы, В. И. Петрову, Е. В. Спиридоновы уо. д. а.

1979 сыллаахха үөрэх дьыла икки этээстээх саҥа оскуолаҕа саҕалыммыта. Үөрэнээччилэр да, учууталлар да саҥалыы күүһүнэн үлэлэрин тэтимнээхтик саҕалаабыттара. Прокопьев Николай Семенович оскуола ис-тас  көстүүтүн тупсаҕай оҥоруута кини сатабылын, талаанын көрдөрбүтэ.

Кабинетынан үөрэтии системата олоххо киирбитэ, Саввинов Е. Н. начальнай кылааска математикаҕа көрдөрөн үөрэтиигэ сүрдээх баай матырыйаалы муспута, оҥорбута.

Прокопьева В. Г., Федорова В. Д., Иванов В. П., Афанасьев П. И., Гаврильев В. К. саха, нуучча тылларын, математика, химия, физика, физкультура кабинеттарын оҥоһуутун саҕалаабыттара, элбэх сыраларын биэрбиттэрэ.

Бу сылларга үлэлээн ааспыт учууталлар В. Д., Е. Е. Федоровтар, В. П. Иванов, Н. И. Харитонов, Н. И. Плотникова, Г. М. Комина, А. А. Дмитриев, Э. А. Семенова, М. В. Васильева, З. В. Григорьева, П. А. Степанов, Д. А. Александров билигин да иһирэхтик ахтыллаллар.

1989-1990 үөрэх сылыгар орто оскуолаҕа уларыйбытынан сибээстээн, үөрэтэр-иитэр баҕаны хаҥатыы үлэтэ утумнаахтык барда.

Профессиональнай үөрэхтээһиннэ анаан гараж, үөрэтэр кылаас, мастарскыай оскуола тас өттүгэр эбии тутулуннулар. Алын сүһүөх икки кылаас үөрэнэригэр урукку интернат дьиэ бары өттуттэн ирдэбилгэ эппиэттиир курдук саҥардыллан оҥоһулунна. Оскуола иһигэр компьютернай кылаас таҥыллыбыта, тупсаҕай оҥоһуулаах актовай саала баар буолла. "Ньурба" совхоз "ДТ-75" тракторы бэлэхтээбитэ. Трактороведение уруогар улахан көмө буолла.

1991 сыллаахха оскуола 14 үөрэнээччитэ аан бастаан ситии-хотуу аттестаатын туттарбыта.

Итинтэн ыла 3 выпуска 35 оҕо орто үөрэҕи бүтэрбититтэн 11 оҕо үрдүк уонна анал үөрэхтэргэ үөрэнэллэр. Сорохторо оскуолаҕа ылбыт тракторист идэлэринэн таьаарыылаахтык үлэлииллэр: Иванов С. В., Саввинов Б. Б., Софронов Д. В.